روش معاینه و تشخیص بیماری

معاینه  :
تا جایی که امکان دارد از گرفتن پرنده خودداری کنید چون حالت ترسی که در پرنده در اثر گرفتن ایجاد میشود ممکن است موجب عدم شناخت صحیح بیماری شود.

در معاینه موارد زیر را مد نظر داشته باشید :
_پرنده شاداب است و یا خود را پف کرده و خواب آلود می باشد ؟
_با چشمان بسته روی میله نشسته و یا سرش رو درون پرها فرو برده ؟
_با دقت به بدن پرنده نگاه کنید ؛ آیا تغییری در رفتار و یا حالت بدن و آناتومی پرنده دیده می شود ؟
_تنفس پرنده چگونه است ؟ معمولیست ؟ با سختی نفس می کشد ؟ تنفسی صدادار دارد ؟ پرنده با نوک باز نفس می کشد ؟
_پرنده هنگام دفع مدفوع به خودش فشار می آورد ؟
_دم پرنده تکان (ریتمیک) می خورد ؟
_حالت مدفوع پرنده چگونه است ؟

تشخیص سریع

منقار  :
بیماری انگلی باعث سوراخ شدن نوک می شود.

چشم  :
بیماری انگلی باعث ایجاد لایه های اسفنجی در اطراف چشم می شود؛
مایعات مترشحه از چشم و چرک علامت بیماری شدید چشمیست.

چینه دان  :
چینه دان بسیار سخت و یا حاوی مایع کف مانند ، نشانه بیماریست (توجه کنید که با ورم غدد لنفاوی اشتباه گرفته نشود).

پرها  :
پرهای برجسته در نواحی نوک احتمالا به دلیل بیماری انگلیست؛
شکستگی و یا تیرگی قسمن انتهایی پر به دلیل وجود پارازیتها و یا بیماری پرهاست؛
کثیفی پرهای ناحیه مخرج نشان دهنده اسهال می باشد؛
کثیفی پرهای قسمت سر و سینه نشانه استفراغ است؛
پرهایی با کیفیت بد در قسمت زیرین بالها نشانه وجود میلبه می باشد.

تکان خوردن(به شدت) دم  :
نشانه یبوست و در مرغ عشق ماده ممکن است به دلیل گرفتگی مجرای تخم باشد.

استخوان سینه  :
درصورتی که کاملا بیرون زده و به راحتی قابل لمس باشد نشانه بدی تغذیه پرنده است.

پاها  :
برجستگی های غیر طبیعی نشانه بیماری قارچی می باشد.

بیماریهای‌ مهم و درمان آنها

سرماخوردگی
برای اینکه مرغ عشق شما سرما بخورد لازم نیست حتما هوای سرد باشد یکی از عواملی که باعث سرماخوردگی مرغ عشق می شود ، جریان تند هواست. پس باید سعی کنید چه در تابستان و چه در زمستان پرنده را در دمای متوسط و جایی قرار بدهید که جریان هوا شدید نباشد.
نکته : سعی کنید از همان اول که پرنده را خریداری می کنید ، قفسش را در یک محل ثابت بگذارید و جابجا نکنید. پس جایی را در نظر بگیرید که شرایط فوق را داشته باشد.

درمان سرما خوردگی  :وقتی پرنده سرما خورد در کمتر مواقعی بهبود می یابد بنابراین پیشگیری بهتر ازدرمان است .
ولی اگر سرما خورد  :

1- پرنده مریض را سریعا از قفس بیرون آورده و در یک قفس دیگر قرار دهید (تنها).

2- قفس را به یک جای گرم ببرید. این مکان نباید شلوغ و پر سر و صدا باشد.

3- در این زمان به هیچ عنوان سبزی و میوه به پرنده ندهید.

4- در ظرف آب پرنده بیمار، روزی نصف قرص جوشان مولتی ویتامین ( یا 12 قطره ) و یک چهارم قرص هم کلسیم جوشان (یا 10 قطره) بریزید.

5-  آنتی بیوتیک ضروریست؛ از داروخانه های دامپزشکی شربت آنتی بیوتیک مثل سولفادیمیدین سدیم تهیه کنید اگر امکانش نبود از شربتهای خوراکی آنتی بیوتیک انسانی ، 10 - 12 قطره در ظرف آب بریزید. ولی هر روز این کار را تجدید کنید. در صورت نبود شربت ، قرص اریترومایسین را کوبیده و با آب ولرم مخلوط کنید ( برای هر روز نصف قرص کافی می باشد ) ، وقتی خوب رقیق شد ، با قطره چکان ، 4 - 5 قطره در دهان پرنده مریض بچکانید.

زخم و عفونت آن

1- قفس پرنده زخمی را حتما عوض کنید.

2- از داروخانه یک شربت آموکسی سیلین یا یک شربت آنتی بیوتیک دیگر تهیه کنید و در ظرف آب بریزید و هر روز آب درون ظرف را عوض کنید.

3- ویتامین را فراموش نکنید؛ سبزی (جعفری و شوید و هویج) و میوه (سیب) را حتما درون قفس بگذارید.
پماد تتراسیکلین چشمی را هر 6 ساعت به آرام (خیلی آرام و با احتیاط) به محل زخم بمالید ، طوری که کاملا جذب شود.

4-  نگذارید در این مدت (تا بهبودی کامل) به او استرس وارد شود.

گیر کردن تخم و راه درمان آن
محل اتصال دم به بدن پرنده از پشت برجسته شده ، زیر شکمش متورم و دم آویزان می شود ، پرنده آنقدر بی حال می شود که نخواهد توانست روی میله بنشیند و در کف قفس می نشیند.
برای کمکهای اولیه ، کمی محل بیرون آمدن تخم را با روغن مایع چرب کنید؛ کمی روغن را با انگشت به موضع بزنید و خیلی آرام و با ملایمت ماساژ دهید . پرنده را گرم نگه داشته و سریعا به دامپزشک متخصص پرندگان مراجعه کنید.
نکته: کمبود کلسیم و مواد معدنی دلیل گیر کردن تخم در بدن مرغ عشق و سایر پرندگان میباشد ، چون پوسته آهکی تخم نرم می ماند و به همین سبب پرنده نمی تواند با فشار معمول زایمان، تخمگذاری کند.
پیشگیری : رژیم سرشار از کلسیم (کف دریا) و ویتامین + سبزیجات و میوه جات تازه.

اسهال  
نشانه بارز سرماخوردگی یا خوردن غذای فاسد است پس توصیه می شود که :

1-  پرنده های سالم را از مریض جدا کنید.

2- دادن هر گونه سبزی، میوه و گندم جوانه زده را قطع کنید.

3- مولتی ویتامین را به صورت قطره یا قرص جوشان در برنامه غذایی پرنده بگذارید.

4- اگر نشانه ای از آب ریزش بینی هم مشاهده می کنید، می توانید مطمئن باشید که سرما خورده است در این حالت یک کپسول آموکسی سیلین را باز کرده و پودرش را در نصف لیوان آب ولرم حل کنید و به همراه ویتامینها در ظرف آب پرنده خود بریزید.


عطسه
اگر علائمی مثل بی حالی ، لرزش و چشمهای بی حال و مدفوع آبکی نداشته باشد عطسه مشکل ساز نیست.

رشد بیش‌ از حد ناخن‌ها و منقار

در صورت‌ بروز این‌ پدیده‌ باید از محلی‌ که‌ فاقد عروق‌ خونی‌ هستند کوتاه‌ شوند.

نیوکاسل

ویروس عامل بیماری از خانواده پارامیکسوویریده و جنس روبلاویروس است. در دمای 56 و 60 درجه سانتیگراد به ترتیب در عرض سه ساعت و سی دقیقه غیرفعال می شود. در pH اسیدی هم ویروس دوام نمی آورد. از میان مواد شیمیایی هم این ویروس به اتر حساس است و توسط ضدعفونی کننده های فرمالین و فنل غیرفعال می گردد. در دمای محیط و بخصوص در مدفوع مدت زمان طولانی زنده می ماند.

میزبان  :
تعداد زیادی از گونه های پرندگان اهلی و وحشی.

میزان واگیری و مرگ و میر بیماری:
بسته به گونه پرنده و سویه ویروس متفاوت است . جوجه ها از حساسیت بسیار زیادی برخوردارند و اردک و غاز در میان طیور از حساسیت کمی برخور می باشند.
ناقلین  :
خانواده طوطی سانان و برخی از پرندگان وحشی می توانند ناقل ویروس باشند.

راههای انتقال بیماری  :
_تماس مستقیم با ترشحات بخصوص مدفوع پرنده مبتلا.
_تماس با غذا ، آب ، وسایل و ... آلوده.

منبع ویروس  :
_ترشحات تنفسی و مدفوع
_تمام قسمت های لاشه
_ویروس در طی دوره کمون و برای مدت زمانی محدود و کوتاه در طی دوره نقاهت دفع می شود.
_برخی طوطی سانان بصورت منقطع حتی بیش از یک سال هم این ویروس را دفع نموده اند.

دوره کمون  :
4 تا 6 روز است.

علائم تنفسی و یا عصبی  :
_نفس نفس زدن و سرفه
_افتادگی بالها ، کشیدن پاها ، پیچش سر و گردن ، چرخش ، افسردگی ، بی اشتهایی ، فلج کامل
_اسهال سبز و آبکی
_تورم بافتهای اطراف چشم و در گردن

درمان :
ندارد

پیشگیری :
با واکسیناسیون

پسیتاکوز
بیماری کلامیدیوز پرندگان یک بیماری عفونی حاد یا مزمن برخی طیور اهلی و بسیاری از پرندگان زینتی ،مهاجر و وحشی می باشد و نشانه های بیماری در پرندگانی که بطور بالینی بیمارند شامل عوارض و جراحات عمومی در دستگاه تنفسی و گوارش می باشد وعفونت مخفی ممهمترین و غالبترین نوع بیماری در پرندگان است.

میزبانان  :
کلامیدیوز در پرندگان خانواده طوطی سانان و انسان پسیتاکوز و در سایر خانواده های پرندگان «اورنیتوز» نامیده می شود.

سن ابتلاء  :
کلمیدیوز در بسیاری از انواع پرندگان و در سنین مختلف بروز می کند .اغلب موارد حاد بیماری در پرندگان جوان دیده می شود .طوطی ها ،پاراکیت ها و کبوتران بیشتر مبتلا می شوند.

سبب شناسی :
عامل بیماری در پرندگان کلامیدیاپسیتاسی می باشد. کلامیدیا ارتباط نزدیکی با ریکتزیا دارد.انواع کلامیدیاپسیتاسی که تاکنون شناسایی شده اند ، به میزان زیادی در بیماریزایی ، با یکدیگر متفاوتند . گاهی اوقات توام شدن عفونت با سایر عوامل بیماریزا ، خصوصا سالمونلا ، موجب افزایش قدرت بیماریزایی کلامیدیاپسیتاسی می شود . پرندگان جوان حساسیت بیشتری دارند . تراکم جمعیت یا سایر شرایط نامساعد محیطی و استرس حمل و نقل ، مسابقه و دستکاری کردن پرنده ، موجب افزایش شدت بیماری می گردد.

ناقلین :
پرندگان وحشی و زینتی کلامیدیا را به جوجه هایشان منتقل می کنند و تعدادی از جوجه ها که زنده می مانند حامل بیماری می باشند .نکته ظریف بین میزبان و عامل بیماریزا این است که استرس ها موجب می شوند که دفع کلامیدیا در ترشحات و مواد دفعی پرنده حامل ، متناوبا رخ داده و سایر پرندگان حساس را مبتلا نماید.
ممکن است بیماری کلامیدیوز هنگامی که تعداد زیادی پرنده ، از جمله حاملهای منتشر کننده بیماری ، در یک جا جمع می شوند بصورت همه گیری درآید .معمولا انتقال بیماری با استنشاق ذرات خشک شده مدفوع آلوده انجام می گیرد ولی امکان دارد کلامیدیاپسیتاسی از راه خوراکی نیز منتقل شود.

نشانه های بالینی :
بروز شکل خفیف کلامیدیوز پرندگان به نشانه های خفیفی منجر می گردد که ممکن است تشخیص داده نشود ، یا اینکه ممکن است در این شکل از بیماری نشانه های خفیف تنفسی یا اسهال جلب نظر نماید . در اشکال شدیدتر بیماری اسهال آبکی مشاهده می شود ؛ عدم تعدل در هنگام راه رفتن یا فلجی زودگذر نیز مشاهده شده است.
اغلب تورم ملتحمه چشم بصورت یک یا دو طرفی ، بیانگر احتمال بیماری کلامیدیوز می باشد . نشانه های دیگری شامل :

کز کردن ، لاغری ، اسهال و صداهای تنفسی نیز وجود دارد.

پیشگیری :
چون هیچگونه واکسن موثری علیه کلامیوز وجود ندارد ، راه پیشگیری بیماری در طیور براساس پرهیز از قرار گرفتن در معرض آلودگی است . لوازم و وسایل باید قبل از مصرف تمیز و ضدعفونی شوند . همه ی پرندگان خانواده طوطی سانان برای پیشگیری از پسیتاکوز احتمالی ، باید با تتراسایکلین تحت درمان قرار گیرند.

یبوست

علائم :
در این بیماری پرنده با پرهای پف کرده به گونه ای بی تفاوت در قفس نشسته و سعی در دفع فضله می کند بدون آن که نتیجه ای بگیرد . پرنده رفتاری شبیه به بیماری گرفتگی مجرای تخم گذاری از خود نشان میدهد. از دیگر علائم میتوان به کمی اشتها ، سستی و بیحالی و دفع فضولات با زحمت زیاد همراه با تکان دادن خود و وجود رنگ سیاه در فضولات پرنده و خشک بودن آن اشاره کرد.

علل بیماری :
مصرف خوراک مانده و تغذیه از اشیاء غیر مجاز و همچنین اختلال در عملکرد دستگاه گوارش.

مداوای بیماری :
مالیدن روغن خوراکی مایع به مخرج پرنده . چکاندن یک قطره روغن کرچک یا روغن پارافین مایع در منقار پرنده . تغذیه پرنده با میوه و سبزیجات .
غذای پرنده باید ترید شیر خام با نان تست و مقدار زیادی کاهو باشد که البته این غذا نباید بیشتر از دو ساعت در قفس پرنده بماند چون فاسد می شود. اضافه کردن مقدار بسیار کم سولفات دومنیزی به آب آشامیدنی پرنده می تواند مفید باشد.

غده یا ورم جلدی

ورم زیر جلدی در پرنده ها به علت مسدود شدن یکی از روزنه های ترشحات طبیعی بدن اتفاق می افتد. این روزنه ها که کارشان بیرون دادن بعضی از ترشحات طبیعی و داخلی بدن پرنده است گاهی بسته شده و ترشحات راهی به بیرون پیدا نمی کنند در نتیجه در زیر پوست پرنده جمع شده و بتدریج تراکم این ماده زیاد گردیده و تشکیل توموری در بدن پرنده می دهند.

درمان  :
همین که تومور کاملا رشد کرده و بزرگ شد و پوست روی آن کشیده و نازک گردید موقع آن است که از زیر پوست بیرون آورده شود. پوست نازک شده را با یک تیغ تیز و استریل شده بشکافید و ماده پنیری شکل داخل آن را بیرون بیاورید . سپس به سر یک چوب خلال دندان پنبه استریلی بپیچید و زخم ایجاد شده را با آب استریل با دقت بشویید. بعد از آن پرنده را در قفس و مکانی راحت و بی سر و صدا قرار دهید و اطراف قفس را با پارچه ای بپوشانید تا از جست و خیز و فعالیتهای اضافی پرنده جلوگیری شود.

آبله
سالهاست که آبله پرندگان شناخته شده است. در ابتدا آنرا یک بیماری منحصر از سایر بیماریها می دانستند. ملاحظه شده در پرندگانی که به صورت گروهی در یک مکان نگهداری می شوند بیماری بروز می کند. آبله پرندگان شبیه آبله سایر پستانداران و انسان است . مانند آنها زخم هایی ایجاد می کند ولی به انسان و سایر پستانداران سرایت نمی کند. شدت بیماری بر حسب نوع میزبان متفاوت است. بعضی از آنها در نوع به خصوصی خطرناکتر هستند و در بعضی دیگر حتی قادر به ایجاد بیماری نیستند و یا اگر پرنده ای به آن مبتلا شود در آن امنیت ایجاد می کند. تحریک و تولید آنتی بادی بستگی به نوع ویروس دارد. پرندگانی که به بیماری مبتلا می شوند ، پس از بهبودی ، امنیت دائمی کسب می کنند. بعضی از انواع ، حتی به حالت خفیف بیماری مبتلا می شوند و امنیت بر ضد یک یا چند نوع آبله پیدا می کنند.

علائم کلینیکی بیماری  :
آبله ابتدا پوست و اعضا زیر پوست سر و حفره های مربوطه را آلوده می کند. .ویروس در سلولهای پوست ، رشد نموده و تکثیر می شود. سپس آنها را تخریب کرده ، می ترکاند و در نتیجه ، ترشح لنف را تحریک می کند. زخم های پوست متورم می شوند و حالت تاول به خود می گیرند که به اندازه های مختلف و جدا از هم قرار می گیرند. تاولها پر از مایع و مملو از ویروس می باشند. پس از ترکیدن تاول ها پوست روی آنها زرد رنگ و نکروتیک می گردد. این زخم ها در اثر آلودگی ثانویه متورم و شکل زگیل به خود می گیرند و گاهی نیز زخم ها در اثر آلودگی باکتریها باعث نکروز می گردد.
ترشحات چشمها ، پلکها را بهم می چسباند و پرنده نابینا می شود. گاهی نیز هجوم خون شدید در چشم بوجود می آید. تورم پلک چشم یک حالت پف کرده به چشم میدهد و ترشحات صاف از چشم جاری میگردد.
پلک سوم به طرف وسط چشم کشیده می شود . به طوری که نصف آن بسته به نظر میرسد. پرهای اطراف سر غالبا آلوده و کثیف می شوند. اشتها کم و گاهی به کلی قطع می گردد. با این حال اشتها در بعضی از پرندگان طبیعی می ماند. ولی در عرض چند روز ممکن است تمامی جمعیت پرنده ها در یک مکان نگهداری آلوده شوند. چشم آنهایی که از همه زودتر مبتلا می شوند دارای ترشحات غلیظ و چرکی است.
همچنین زخم هایی در نزدیک بینی و منقار و سایر نواحی نرم تولید می شود (مشابه آنها در روی پا و گاهی بال نیز ایجاد می شود). پس از اینکه پوست روی زخم ها افتاد ، جای آنها باقی می ماند. گاهی این زخمها در دهان ، حنجره و قسمت های مخاطی دیده می شود که سفید رنگ و متورم است. گاهی لایه هایی از سلولهای مرده به وجود آمده و حالت دیفتریک به خود می گیرد. سپس با انباشتگی و بهم پیوستگی سلولها مخاط ورق ورق می شود و کنده شده و می افتد و زیر آنها نسوج تازه و قرمز رنگ نمایان میگردد.
موقعی که زخم آبله در حنجره ایجاد می شود ، نفس کشیدن پرنده مشکل می گردد. اغلب نفس نفس می زند. این حالت همزمان با ورود ویروس در خون ایجاد می شود ولی اگر شدت ویروس و یا مقدار آن زیاد باشد پرنده تلف خواهد شد. اکثرا شدت ویروس زیاد نیست و در نتیجه مرگ کمتر اتفاق می افتد. در حالات شدید آبله ، ویروس در داخل سلول رشد کرده و تکثیر می شود. در نتیجه در نسوج داخل و همچنین در پوست و مخاطات ، ترشحاتی که گاهی صاف و زمانی خونی است بوجود می آید. در ضمن تورم ریه هم دیده می شود.

معالجه و پیشگیری  :
به طور کلی داروی اختصاصی برای معالجه بیماریهای ویروسی وجود ندارد. پیشگیری به شکل واکسیناسیون ، بهترین روش کنترل بیماری است. برداشت زخم های پوستی و شتشو با جوش شیرین 5 درصد وبرداشت زخم های دیفتریک از مخاطات و مالیدن گلسیرین یده در محل زخم ، شتشوی چشم با یک تا 2 درصد نمک ، مالیدن آنتی بیوتیک های قوی به داخل چشم ، همچنین استفاده از پماد اکسی تتراسیکلین و یا کلراتتراسیکلین چشمی ، به بهبودی چشم کمک می کند که تا یک هفته ممکن است طول بکشد. اگر هجوم خون شدید باشد ، شستشو با چایی پر رنگ با دمای 40 درجه کمک خواهد کرد . بهترین روش پیشگیری ، مایه کوبی در کشاله بال با واکسن استیل است.
آبله غالبا در کشورهای مناطق گرمسیری و معتدل بروز کرده و در کشورهای سردسیر تنها در فصل تابستان شایع و عمدتا به وسیله حشرات منتقل می گردد. البته پرندگان وحشی نیز در گسترش بیماری نقش دارند. گرچه انتقال بیماری اغلب مستقیم صورت می گیرد ولی گاهی در اثر غذای آلوده نیز امکان سرایت بیماری وجود دارد.

بیماری لاغری
علایم :
پرنده بیمار به سرعت قسمت عمده گوشت بدن خود را از دست میدهد.علایم ظاهری این بیماری به صورت افسردگی و بیحالی پرنده ، چشمانی بی فروغ است . گاهی هم حالت لرزیدن دیده می شود. پرنده بیمار با حالتی متشنج خود را به طرف آب و غذا می رساند که این نشان دهنده این است که پرنده دردهای شدید درونی دارد و وقتی از این حالت رها شد به خواب عمیقی فرو می رود.

علت بیماری :
هنوز کاملا مشخص نشده ولی بیشتر علت آنرا در اثر کثیف بودن مواد غذایی و نارسایی آن می دانند.

مداوا :
چنین پرنده ای را باید فورا از پرندگان دیگر جدا کرد. ابتدا یک قطره روغن کرچک یا روغن زیتون به حلق پرنده چکاند و بعد تمام دانه های سفت و خشک از قفس او خارج شده و به جای آن دانه های خیس کرده گذاشته شود و بعد از آن ترید نان و شیر درست کرده و نصف زرده تخم مرغ سفت پخته را در آن خوب مخلوط نموده در قفس بگذارید.
قفس پرنده بیمار را روزها در معرض تابش آفتاب قرار بدید و شبها هم دور و اطراف قفس را کاملا بپوشانید. گرم بودن جای این پرنده از مراحل اولیه معالجه می باشد.
استفاده از مولتی ویتامین هم اکیدا توصیه می شود .

چاقی
در هنگام چاقی بدن مرغ عشق تپل می شود و پرنده حرکت کمتری داشته و تجمع چربی در زیر پوست و در بدن پرنده بوضوح مشهود است.

علت  :
قفس کوچک و یا تغذیه مرغ عشق با دانه های مقوی و غذای چرب و همچنین داروهای تقویتی.

معالجه :
لازم است که پرنده را در یک قفس بزرگ و یا در فضای اتاق قرار داده تا بتواند به سهولت پرواز کند و از دادن غذاهای مقوی یا داروهای تقویتی خودداری کنید .
لازم به ذکر است که مرغ عشقهای ماده در هنگام خوابیدن روی تخم دچار افزایش وزن می شود که پس از بیرون آمدن جوجه ها و به دنبال این اتفاق ، مبادرت مادر به تغذیه جوجه ها بعد از مدتی کوتاه به وزن نرمال بر می گردد.

پرریزان فرانسوی
در این بیماری جوجه ها تمام و قسمت عمده ای از شاپرها را از دست می دهند و به همین دلیل قادر به پرواز نیستند و به تبع آن در کف قفس نشسته و دویده و یا میجهند.

عوامل ایجاد بیماری :
چندین عامل برای این ضایعه مطرح شده که از آن جمله می شود به موارد زیر اشاره کرد :
_تغییر و تحول در سیستم گوارشی بدن مرغ عشق.
_خوراکی که والدین در روزهای اول به جوجه ها می دهند (احتمالا کمبود مواد پروتئینی باعث ایجاد این بیماری باشد).
_برخی ویروسس پاپووا را عامل این بیماری می دانند.

پیشگیری :
تا به امروز هیچ روشی برای جلوگیری از این بیماری پیدا نشده است.


درمان :
درمان خاصی ندارد ؛ در بعضی از پرندگان به زودی شاپرها دوباره رشد می کنن و بعد از اولین پرریزی اثری از این ضایعه مشاهده نمی شود.

هم نوع خواری
در این بیماری مرغ عشق تمایل به خوردن خون و یا گوشت هم نوع خود را دارد.

علت بیماری  :
کاملا مشخص نیست ولی در مواردی که والدین جوجه های خود را کشته و یا می خورند احتمالا به دلیل تمایل برای تخم گذاری مجدد و یا بی تجربگیست.

درمان و پیشگیری  :
تا به اینک درمان خاصی برای این بیماری پیشنهاد نشده اما برای جلوگیری از این اتفاق باید پرنده های زخمی را تا زمان بهبودی در قفس مجزا نگهداری کنید و در مواردی که والدین به جوجه ها حمله می کنند ، یا والد بیمار را تا زمان بزرگ شدن جوجه ها در یه قفس دیگر بگذارید و یا جوجه ها را از والدین جدا کنید.

سل
تقسیم بندی باسیل سل  :
گاوی _ انسانی _ مرغی.

توضیح کلی :
نوع مرغی انواع و اقسام پستانداران را مبتلا می کند اما نوع پستانداری ندرتا می تواند پرندگان را مبتلا سازد . بیماری سل یک بیماری مزمن بوده که به آرامی پیشرفت می کند و اگر پرنده مبتلا در شرایط خوبی نگهداری شود وضع پرنده عادی به نظر می رسد و بدون علامت دوره بیماری را طی می کند. در چنین مواردی باسیل بوسیله سلولها احاطه می شود و امکان فعالیت ندارد و اگر بهداشت و مراقبت در وضع مطلوب باقی بماند به تدریج باسیلها مرده و و از بین می روند. اما اگر وضع پرورش تغییر داده شود مثلا به پرنده استرس وارد شود ، به یک بیماری دیگر مبتلا گردد ، رژیم غذاییش تغییر کند و یا کیفیت خوبی نداشته باشد و یا تغییر مکان داده شود بیماری عود خواهد کرد.

پرندگان حساس :
پرندگان زینتی عموما به نوع مرغی حساس هستند؛ طوطی سانان بلاخص طوطی های بزرگ به هر سه گونه (مرغی ، انسانی ، گاوی ) حساسند.لازم به تذکر است که مرغ عشق نسبت به این بیماری نسبتا مقاوم می باشد اما شرایط نگهداری تاثیر مستقیمی در وقوع بیماری می گذارد.

عوامل مستعد کننده :
_تغییر آب و هوا و اقلیم همراه تراکم زیاد و نداشتن آب.
_عدم رعایت اصولی بهداشت.
_دست به دست گشتن پرنده بین افراد مختلف.

علائم :
_رنگ پریدگی مخاطات
_کمی وزن
_بیحالی
_اسهال
_پرهای ژولیده و بدرنگ
_تند تند نفس کشیدن
_گودی چشمها(در اثر پیشرفت بیماری)
_زخمهای پوستی(بخصوص در سر)(ابتدا پوست متورم و زخمی شده و سپس زخمها پوسته پوسته می شود)
_تیزی استخوان سینه به خوبی قابل لمس می باشد

سن ابتلا :
بیشتر بالغین مبتلا می گردند.

منبع ویروس :
مدفوع پرنده مریض.

ناقلین :
بسیاری از پرندگان وحشی (به دلیل حساس نبودن) به عنوان مخزن بیماری در نظر گرفته می شوند.

درمان :
هیچ درمان دارویی خاصی ندارد.

زالمونل
انواع گوناگونی از زالمونل و بخصوص زالمونلا تیفیموریم می توانند باعث ایجاد بیماری در مرغ عشق شوند.

منابع باکتری :
_آب و خوراک آلوده به زالمونل
_پودر حیوانی و یا ماهی و میگو
_تخم مرغ و پوسته آن

ناقلین :
_پرندگان وحشی
_موش
_مرغ عشقهایی که از بیماری جان سالم بدر برده اند تا مدتها می توانند ناقل باشند (برای اطمینان از ناقل نبودن باید فضله پرنده آزمایش شود؛ البته چون همواره زالمونلها در فضله پرنده های مبتلا مشاهده نمی شوند تکرار آزمایش الزامیست)

علائم :
_پف کردن
_سستی
_اسهال
_تورم مفاصل
_گردش سر

درمان :
بهترین راه ، معدوم کردن پرنده مبتلاست در غیر این صورت بهترین درمان دارویی شامل تجویز فورازولیدین و اسپکتینومایسین می باشد. سولفانامید بخصوص سولفادیمیدین و سولفادیازین می توانند موثر باشند.در این بیماری تتراسایکلین ، کلرامفنیکل و نئومایسین چندان موثر نیستند.

پیشگیری :
بهترین راه پیشگیری رعایت اصول بهداشتی ، تمیز کردن ، ضد عفونی مرتب ، خرید دان از محل مطمئن ، قرنطینه کردن پرنده های تازه خریداری شده می باشد.

سالمونلوزیس

در خانواده سالمونلا انواع و اقسام باکتریها قرار دارند که اغلب پرندگان زینتی را آلوده می کنند ولی شدت آلودگی با سالمونلا تیفی موریوم بیشتر است.

راههای آلودگی :

در پرندگان قفسی بیشتر سالمونلاها به طور ارثی از پدر و مادر به فرزندان منتقل می شوند ؛ آلودگی پرندگان بالغ از چند طریق صورت می گیرد :

1- آلودگی از راه غذا بالاخص تخم مرغ

2- آلوده شدن غذا و آب بوسیله پرندگان وحشی (برای پرندگان نگهداری شده در پاسیوها و قفسهای مستقر در فضای آزاد)

3- تماس با پرنده آلوده تازه وارد

4- آلودگی بوسیله ویزیتورهایی که با پرندگان آلوده در تماس بوده اند

سایر روشهای ممکن : دان کهنه و بیات(سالمونلا تیفی موریوم در شرایط معمولی در آب و دان زنده می ماند)_حشرات ، من الجمله مگس_رعایت نکردن بهداشت و .....

توضیح در مورد بیماری :

شدت بیماری و سیر آن بسته به منابع ابتلا و سن پرنده و همچنین بسته به نوع سالمونلا متغییر است اما در جوجه ها اغلب نوع حاد بیماری مشاهده می شود.مثلا در مواردی که تخم مرغ آلوده به والدین و جوجه ها خورانده می شود بالغین کمتر صدمه می بینند.

در حالت اپیدمی قدرت تفریخ تخم ها کم شده (به 10 درصد می رسد) و مرگ در زرده به وقوع می پیوندد ، جوجه های بدست آمده اغلب ضعیف و نحیف بوده ،عقب افتاده و بدقیافه اند و قبل از اینکه آشیانه را ترک کنند می میرند.

بیماری از چند روز تا دو هفته پس از خوردن غذای آلوده شروع می شود (بسته به حدت میکروب و نوع پرنده علائم کلینیکی ظرف دو روز تا دو هفته ظاهر می شود) ، پس از ده روز از مشاهده اولین علائم تلفات بروز می کند و ممکن است 90 درصد پرندگان نگهداری شده در یک مکان تلف شوند.

علائم بیماری :

علائم بیماری از افسردگی تا مرگ ناگهانی متغییر می باشد ، معمولا یک تا سه روز پرنده ها احساس سرما می کنند و به همین دلیل پف کرده و به هم می چسبند ، پرها خشن و ژولیده و به طرف بالا شده ، میزان مصرف آب و دان کم می شود در نتیجه پرنده لاغر شده ، تند تند نفس کشیده و دل دل می زند ، اسهال آبکی زرد و سبز کمرنگ که اغلب خاکستری و خون آلود است پرهای اطراف مقعد را به هم می چسباند ، چشمها بسته شده و بلافاصله قبل از مرگ پرنده نابینا می شود ، علائم عصبی مانند تورم مغز و حالت تشنج بروز می کند.

تشخیص :

تنها با اتکا به علائم نمی توان تشخیص بیماری را قطعی کرد بلکه باید با جدا کردن میکرب از خون یا جراحات پرنده مرده بیماری را ثابت و مشخص نمود ،آزمایش مدفوع پرنده زنده به تشخیص کمک می کند ، باید توجه داشت که آزمون آگلو تیناسیون که در اسهال سفید برای سالمونلاپولوروم به کار میرود در پرندگان قفسی مورد استفاده قرار نمی گیرد اما در تئوری به مشخص کردن پرندگان ناقل کمک می کند.

نکته : بیماری در پرندگان قفسی علی الخصوص آنهایی که در حالت حاد بیماری قرار دارند بویژه در بالغین با پاستورلوز و شبه سل قابل اشتباه است.

درمان :

بهترین حالت معدوم کردن پرنده ها می باشد ، پس از معدوم نمودن باید محل نگهداری را ضد عفونی نموده و مدتی طولانی خالی گذاشت و پس از ضد عفونی های مکرر دوباره شروع به نگهداری و پرورش پرنده نمود.اما در مواردی که ترجیح می دهید پرنده های بیمار را معالجه نمایید باید درمان را برای مدت طولانی ادامه داده و برای چند دفعه تکرار نمایید.

بهترین تجویز درمانی شامل فورازولیدن و اسپکتینوماییسین است ؛ سولفانامید ، بخصوص سولفادیمیدین و سولفا دیازین موثرند اما تتراسایکلین ،کلرامفنیکل و نئومایسین تاثیر چندانی ندارند ؛ بهتر است چند دارو را با هم مصرف نمایید و یا اینکه پس از آنتی بیوگرام ، دارویی را انتخاب نموده و به کار گیرید.

پیشگیری :

بهترین فاکتورهای پیشگیری ، رعایت بهداشت ، تمیز و ضد عفونی کردن مرتب ، خرید دان از محل مطمئن ، پرهیز از تجمع طیور و جدا نگه داشتن پرندگان تازه خریداری شده است.

پاپوا